Μια άλλη οπτική στο τι μπορούμε να κάνουμε με το άγχος που μας κυριεύει (Α' μέρος)

Το 1936 ο ενδοκρινολόγος Hans Selye παρουσίασε τα πειράματα που είχε κάνει σε ποντίκια, όπου μελετούσε τις επιπτώσεις μιας νέας ορμόνης. Με λίγα λόγια αυτό που έκανε ήταν να εισχωρήσει αυτή την ορμόνη σε ποντίκια εργαστηρίου, ελπίζοντας πως θα καταφέρει να παρατηρήσει τις επιδράσεις της, σ’ αυτά. Τα ποντίκια πολύ σύντομα αρρώστησαν και ανέπτυξαν έλκος γύρω από το στομάχι τους. Αν και για τα τρωκτικά τα αποτελέσματα δεν ήταν καλά, για τον Selye ήταν και φαινόταν να φτάνει πολύ κοντά στην εικόνα που έψαχνε.

Μετά από χορήγηση διαφορετικών διαλυμάτων σε διαφορετικά γκρουπ ποντικιών ο Selye ένωσε το παζλ. Ότι και αν χορηγούσε, τα αποτελέσματα πάντα ήταν τα ίδια. Άρρωστα και θλιμμένα ποντίκια. Και τότε του ήρθε η σκέψη!  Μάλλον δεν είναι η ένεση αλλά η διαδικασία του να κάνει την ένεση. Με άλλα λόγια μήπως τα ποντίκια αρρώσταιναν από τη στρεσογόνα διαδικασία;Έτσι μια καινούρια ιδέα γεννήθηκε… το άγχος- το στρες, είναι κακό για την υγεία!

Το Επιστημονικό Λάθος

Ο Selye βρήκε χιλιάδες τρόπους να βάλει αυτή την ιδέα σε τεστ. Στρέσαρε λοιπόν τα ποντίκια κάνοντάς τους ηλεκτρικά σοκ, ταΐζοντας τα με τοξικά φάρμακα, βάζοντάς τα σε πολυπληθή κελιά ή αναγκάζοντάς τα να ασκούνται χωρίς σταματημό.

Σε κάθε περίπτωση τα ποντίκια αρρώσταιναν, δίνοντας πόντους στην ιδέα ότι το στρες είναι κακό για την υγεία. Το πόρισμά του θα ήταν σωστό εάν δεν έκανε ένα μεγάλο λάθος. Αυτό που ονομάζουμε στρες δεν είναι στρες.

Όταν καθημερινά οι άνθρωποι προσπαθούν να περιγράψουν το στρες τους, μιλούν για ατελείωτες λίστες με πράγματα που έχουν να κάνουν, με τη πίεση του να προσφέρω, με τις σχέσεις που πνίγουν και άλλους καθημερινούς προβληματισμούς. Τίποτα δεν θυμίζει λοιπόν το στρες του εργαστηρίου που τα ποντίκια έμπαιναν σε μια αναπόφευκτη ή πιεστική κατάσταση. Το στρες των ποντικιών ήταν απρόβλεπτο, χωρίς έλεγχο και ανούσιο. Αυτοί ήταν οι λόγοι που τα ποντίκια αρρώσταιναν και υπέφεραν. Όμως οι ανθρώπινοι στρεσογόνοι παράγοντες, ως επί το πλείστων, δεν είναι σαν των ποντικιών.

Ο Selye αργότερα αναγνώρισε ότι οι μορφές του στρες δεν είναι ίδιες, ούτε ίσες, όμως η ιδέα του είχε κολλήσει, το στρες δεν κάνει καλό στην υγεία!

Και όπως θα δούμε καμία κακή ιδέα δεν μένει ατιμώρητη.

Γιατί η πίστη ότι το «στρες είναι κακό» είναι τελικά κακή;

Το 1998 30,000 Αμερικάνοι ρωτήθηκαν να περιγράψουν το άγχος τους. Ειδικότερα οι ερευνητές ήθελαν να μάθουν

1.    Πόσο στρες είχαν

2.    Αν πίστευαν ότι το στρες ήταν βλαβερό για την υγεία τους

8 χρόνια μετά, οι ερευνητές κοίταξαν μέσα από τα ανθρώπινα δεδομένα για να αναγνωρίσουν αν κάποιοι από τους συμμετέχοντες είχαν αποβιώσει. Όπως φάνηκε τα υψηλά επίπεδα του στρες αύξανε 43% τη πιθανότητα θανάτου. Παρόλα αυτά, αυτό ήταν αληθές για τους ανθρώπους αυτούς που πίστευαν ότι το στρες ήταν βλαβερό για την υγεία τους. Οι άνθρωποι όμως που είχαν μεν υψηλά ποσοστά στρες αλλά δεν θεωρούσαν ότι τους κάνει κακό, αυτοί δεν είχαν υψηλό κίνδυνο θνησιμότητας. Μάλιστα ο κίνδυνος θανάτου ήταν ο μικρότερος δυνατός ακόμη και από τους ανθρώπους που είχαν χαμηλά ποσοστά στρες.

Με άλλα λόγια το στρες δεν σκοτώνει τους ανθρώπους!!! Η αντίδρασή μας στο στρες σκοτώνει!!

Η αντίδρασή μας στο στρες ξεκινά από όσα μεταφορικά κρύβονται μέσα στη λέξη στρες. Οι άνθρωποι πιστεύουν πολλές φορές ότι είναι σαν τα δοκάρια, που αν βάλεις κάποιο βάρος επάνω τους τότε σπάνε. Αν αυτό λοιπόν αληθεύει, τότε αυτό το βάρος που ονομάζεται στρες και είναι βλαβερό τότε πρέπει να αποφεύγεται.

Όταν αντιμετωπίζεις το στρες με μια συμπεριφορά του τύπου « ωχ είναι τόσο έντονο!!» ή «δεν θέλω να το νιώθω» τότε το μετατρέπεις από μια φυσιολογική και φυσική σωματική εμπειρία σε κάτι επικίνδυνο. Ολόκληρο το σώμα τότε θα μετατραπεί σε κάτι το οποίο θα πρέπει να αντισταθεί και να αντιδράσει όπως όταν δέχεται επίθεση.

Ακόμη και μια μικρή πρόκληση θα είναι ένα σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά, οδηγώντας στο να αγχωθείς για το άγχος σου. Και τότε αρχίζουμε να αποφεύγουμε περιοχές και δραστηριότητες που το άγχος εμφανίζεται φυσικά. Δεν πηγαίνουμε σε πάρτι γενεθλίων γιατί μπορεί να είναι στρεσογόνα, αποφεύγουμε τις ευκαιρίες για να κάνουμε μια παρουσίαση στη δουλειά γιατί μας στρεσάρει. Μάλιστα μπορεί και να σταματήσουμε να αθλούμαστε ή να τρώμε υγιεινά γιατί κάπως έχουμε σκεφτεί πως και αυτό μας αγχώνει τελικά! Έτσι με τη πρόθεση να ξεφύγουμε από το στρες, πιέζουμε τους εαυτούς μας όλο και περισσότερο κάνοντας τη ζωή μας μικρότερη και τα προβλήματά μας μεγαλύτερα (που η ειρωνεία είναι ότι αυτό προκαλεί ακόμη περισσότερο στρες). Επομένως δεν είναι το στρες το οποίο είναι βλαβερό αλλά το πώς αντιδράμε σε αυτό!

Τι Κάνει το Στρες για εσένα

Εάν θέλεις να αναπτύξεις μια βοηθητική στάση τότε αρχικά χρειάζεται να ξανασκεφτείς για το στρες. Κατά τη διάρκειά του το σώμα κατακλύζεται από ορμόνες όπως η κορτιζόλη, η αδρεναλίνη που αυξάνουν τους καρδιακούς παλμούς, βάζοντας το σώμα σε ετοιμότητα για δράση. Με άλλα λόγια το στρες δημιουργεί ένα σώμα με πλεόνασμα ενέργειας. Και εξαρτάται από εσένα

1.    το πώς θα ερμηνεύσεις αυτό το πλεόνασμα ενέργειας και

2.    να αποφασίσεις τι θα κάνεις με αυτό!

Ξέρουμε ήδη πως αρκετοί άνθρωποι επιλέγουν να το ερμηνεύσουν ως κάτι βλαβερό  που τους κάνει να ανησυχούν για τους εαυτούς τους. Όμως υπάρχει και η επιλογή να δεις το στρες με μια συμπεριφορά «ανοιχτότητας». Μπορούμε να το δούμε ως κάτι που κάνει το σώμα μας να ρέει από ενέργεια, σαν κάτι που μας λέει ότι αυτό που κάνουμε είναι σημαντικό για εμάς! Ρίχνοντας αυτή τη ματιά, ερμηνεύοντάς το έτσι, μπορεί να συνεχίσουμε να νιώθουμε άθλια, όμως δεν θα αγχωθούμε για το ότι νιώθουμε άθλια. 
Μπορείτε να παρακολουθήσετε μια ομιλία στο TEDx όπου αναφέρεται στην έρευνα αυτή. Για όποια απορία ή ερώτηση έχετε, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου.

Πηγή: "How to deal with stress" www.psychologytoday.com

(συνεχίζεται..)